HEKİMHAN’IN MÜZİKAL KİMLİĞİ

HEKİMHAN’IN MÜZİKAL KİMLİĞİ

Levent ÇOBAN

Hekimhan’ın kendine özgü bir müzikal kimliği vardır. Fakat günümüze kadar herhangi bir araştırma konusu içerisinde girilmediğinden yörede söylenen tüm türküleri Arguvan Ağzı veya Çamşıhı Ağzı olarak bilinmektedir.

Arguvan Ağzı türküler genelde bir oktav (ses aralığı) içerisinde seyreder. Hekimhan’da köklü gelenekli türküler de ise bu ses aralığının 1,5 oktav olduğu söylenmektedir. Fakat günümüzde popüler kültürün etkisiyle bu tür türkülerimiz unutulmaya yüz tutmaktadır. Bölgede dominant olan Arguvan ağzı doğal olarak bütün çevresini etkisi altına almıştır, ancak Hekimhan ve Arguvan ağzını ayıran önemli bir özellik vardır. Bu özellik türkülerde söylenen bağlantı kısımlarıdır. Hekimhan uzun hava ve türkülerdeki bağlantılar, fazla olmadığı gibi daha kısa solukludur. “Soku dibinde kuzu”, “Aşağı mahallenin kışı mı geldi”, “Bir güzel methedem ortadır boyu” gibi uzun havalar Hekimhan’a özgüdür ve incelendiğinde Arguvan ağzı uzun havalardan farklı yapıda oldukları görülecektir.

Hekimhan ağzı türkülere örnek olarak, 1960’lı yıllarda Hekimhan Hacılar Köyü’nden Kemal Keskin’in TRT’de okuduğu türküleri gösterebiliriz. Ayrıca Ballıkaya’da dede-âşıkların söylediği deyiş-duvazimamların yanında bozlak benzeri yüksek havalar da vardır. Din müziği içerisinde önemli bir yere sahip olan Alevi müziğinde/deyişlerde Arguvan’la ortak bir özellik görebiliriz.

Hekimhan, Arguvan ve Çamşıhı ve kültürden etkilenmiş ve hatta sıkışmış olduğunu söylemek elbette yanlış olmaz. Etkileşim görülmektedir, fakat yörenin müzikal kimliğinin Çamşıhı veya Arguvan yöresiyle aynı özellikte olduğunun belirtilmesi, Hekimhan’ı daha çok ‘etkilenen’ bölge konumuna getirmiştir.

Hekimhan’ın usül ve melodik yapısı Arguvan’a benzemez, usül yapıları düzdür. Yani genellikle 4 ve 2 zamanlı usüller kullanılmıştır. (Çok sık olmasa da 3 zamanlı olanları da mevcuttur). Bir Arguvan gibi bir türkünün içinde çok fazla karışık usüllere rastlanmaz. Makamsal olarak, Arguvan’la örtüşür. Genelde “Hüseyni” makamı yaygındır. “Garip Ayağı” çok nadir görülmektedir.